Για αυτούς που σας ξέρουν, είναι γνωστό ότι είστε μια πολυδιάστατη προσωπικότης. Εκτός από σπουδές θεάτρου, το βιογραφικό σας συμπεριλαμβάνει Σύγχρονο Χορό, Τραγούδι, Πιάνο, Πτυχίο Νομικής Αθηνών, Μεταπτυχιακό τίτλο στο Ναυτικό Δίκαιο και 4 ξένες γλώσσες.
Τι είναι αυτό που σας κρατάει στο θέατρο;
Σχεδόν σε όλα αυτά, που αναφέρατε, ο λόγος έχει κεντρική θέση, σαν άξονας της ανάλογης αναζήτησης και έκφρασης. Παρατηρώντας, εκ των υστέρων ,τη μέχρι τώρα πορεία μου, θεωρώ τελικά το θέατρο σαν την πλέον φυσική κατάληξη της πορείας αυτής. Γιατί αυτό που με «κρατά» σε αυτό, όπως με ρωτάτε, είναι ότι εδώ το στοίχημα είναι η ίδια η ζωή- η δημιουργία αληθινής ζωής κι όχι μίμησης ζωής επί σκηνής, ώστε γυρνώντας πίσω στη αληθινή ζωή μας, μετά από κάθε τέτοιο ταξίδι, να μπορούμε να αποκωδικοποποιήσουμε τα πράγματα , να νιώσουμε πιο ολόκληροι σ την πραγματική μας ζωή. Κι αυτό είναι ένα «έργο εν εξελίξει». Κρατά όσο ζούμε, και πάλι τελεία δε θα μπει. Δε είναι συναρπαστικό; Συναρπαστικά σκληρό, ίσως πρέπει να πω. Ναι, με κρατά στο θέατρο η συγκίνηση της αναμέτρησης , του άμεσου διαλόγου με την ίδια τη ζωή, η ουσιαστική φιλοδοξία, που αυτή η αναμέτρηση, και η όποια δυσκολία της, φέρει, το ταξίδι ,που δε σταματά σε αυτή τη χώρα, όπου ο Λόγος γίνεται πια Ζωή, όπου το ζητούμενο του «εδώ και τώρα» γίνεται επιτέλους αδιαπραγμάτευτη απαίτηση.
Μπορούν οι καλλιτέχνες σε αυτή την κρίσιμη περίοδο να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους να αντλήσουν ελπίδα;
Δεν είναι τυχαίο, ότι σε περιόδους κρίσης, οικονομικής ανασφάλειας, φόβου, παρακμής κοινωνικών θεσμών και ηθικής, ακόμα και απειλής εθνικής κυριαρχίας ή χρωκοπίας, η τέχνη, σε Ελλάδα, και εξωτερικό, όχι μόνο δεν χανει τη θέση της στις ζωές μας, στην κοινωνία μας, αλλά επιπρόσθετα γνωρίζει μια περίοδο άνθισης. Ακούγεται παράδοξο, αλλά δεν είναι. Σε τέτοιες καταστάσεις, όπως αυτή, που βιωνουμε σήμερα, την έχουμε περισσότερο ανάγκη από ποτέ- για να καταδειχθούν καταστάσεις, να οριστούν φαινόμενα, να αναγνωρίσουμε τους εαυτούς μας μέσα σε αυτά, να δικαιωθούν και ενισχυθούν συνειδήσεις, να αναζητηθούν συμμαχίες, και να ελπίσουμε μέσα από αυτές τις συναντήσεις. Να ελπίσουμε για το προσωρινό της κρίσης, για τη δύναμη των συμμαχιών για ανατροπή, για το καθοριστικό, για τον τρόπο που αναπνέουμε, της αφυπνισμένης συνείδησης και της άρθρωσης λόγου.
Τι κάνει έναν σκηνοθέτη να ασχοληθεί με τον Shakespeare;
Πολλά! Νομίζω, κυρίως,το προκλητικά άχρονο, από ένα σημείο και μετά, των έργων του- με την έννοια του σύγχρονου στον προβληματισμό τους, το προκλητικό στην καταβύθισή τους σε χαρακτήρες και συμπεριφορές. Κι εσύ καλείσαι, να μιλήσεις με αυτά για το σήμερα, βέβαια! Και προκειμένου να δικαιώσεις το «κλασσικό» τους, έχεις το δικαιωμα –εγώ θεωρώ την υποχρέωση- να πειραματιστείς, να εξερευνήσεις τη θεατρική φόρμα και τα όριά της.Πρόκληση λοιπόν «χρήσης» του κλασσικού,
για να επικεντρωθεί στο σήμερα, να το υπηρετήσει. Αρκετά με τις ακαδημαϊού προσανατολισμού σκηνοθεσίες. Το θέατρο είναι η τεχνη του ζώντος παρόντος- όχι ένα μουχλιασμένο έκθεμα μουσειακής αισθητικής του αστικού μας πολιτισμού. Ασε που τέτοιες τάσεις δημιουργούν αυθαιρεσίες (με την κακή έννοια), κι όχι ακριβείς μεταφορές, όπως νομίζουν εκείνοι, που καταφεύγουν σε αυτές. Μερικοί, πολύ απλά, ξεχνούν, για παράδειγμα, ότι το να ανεβάσεις Σαίξπηρ με ρούχα εποχής δε δηλώνει σεβασμό στην εποχή , που γράφτηκε, και το πνεύμα της, αλλά μάλλον το αντίθετο. Τα ρούχα αυτά, που είναι ξένα στην αισθητική μας, ήταν τότε τα καθημερινά τους ρούχα. Ένα απλό παράδειγμα, για να δούμε, ότι κάπου αλλού πρέπει να αναζητήσουμε το σεβασμό σε τέτοια κλασσικά έργα- μάλλον στο καλλιτεχνικό στοιχημα, στην ευγενή φιλοδοξία του να αναμετρηθείς με τέτοια μεγέθη, και να προτείνεις κάτι με τον δικό σου τρόπο, που όσο ιδιότυπος κι αν φαίνεται, ωστόσο φέρνει σε πρώτο επίπεδο τη σταθερή αξία του κειμένου τους.
Φέτος έχετε δώσει πολλές παραστάσεις δρόμου με το "Ο Άμλετ Αυτοκτόνησε¨.
Μιλήστε μας για αυτήν τη εμπειρία!
Όντως εμπειρία! Μια απρόσμενα πολύτιμη εμπειρία. Εμπειρία του να αισθάνεσαι, ότι πνίγεσαι στο πολιτικό σκηνικό της χώρας σου, αλλά ότι παύεις να αισθάνεσαι θύμα, όταν αποφασίζεις απλά να μιλήσεις μέσα από την τέχνη σου. Εμπειρία του να κυριευτείς από βαθιά έλξη και επιθυμία να «παίξεις» με ένα αριστούργημα, όπως ο Αμλετ, να έρθεις αντιμέτωπη με αυτό με δέος, αλλά και φόβο, αλλά τελικά να νιώσεις, ότι έχεις δικαίωμα στη φαινομενική «αυθαιρεσία», όταν πιστεύεις σε αυτό, που θέλεις να πεις, μέσα από μια γλώσσα καλλιτεχνικής συνέπειας και φόρμας. Εμπειρία του να νιώθεις επιτέλους, ότι η ομάδα σου, με τις νέες συναντήσεις στις οποίες οδηγήθηκε, έγινε επιτέλους Ομάδα- με ό,τι υποχρεώσεις και δεσμεύσεις αυτό (ευτυχώς) σου δημιουργεί. Εμπειρία τού, πώς είναι να ξεκινάς κάτι για λιγότερες από 10 παραστάσεις, οι οποίες πλέον φτάνουν τις 30 ( και θα μπορούσαν να είναι ακόμα περισσότερες, αν δεν είχαμε κάποιες άλλες δυσκολίες). Εμπειρία του πώς είναι κάτι που αρχικά αφορά εκ των πραγματων μόνο εσένα, τελικά είναι κατουσίαν δουλεία όχι μόνο δική σου, αλλά και των πλέον εξισου παθιασμένων και αφοσιωμένων συνεργατών σου, καθώς και του κόσμου που συγκινήθηκε και επικοινώνησε μέσω αυτού με εσένα, και τελικά, ναι, με την κατάσταση, στην οποία είμαστε αντιμέτωποι στη χώρα μας. Εμπειρία τού να νιώθεις συχνά τόσο ευγνώμων από τις αντιδράσεις του κοινού, που να σου φαντάζει σα ψέμα το ότι, όπως αναγράφουμε στα φυλλάδιά μας «όλοι οι συνεργάτες εργάζονται αφιλοκερδώς»- έχουμε ζήσει απιστευτες στιγμές συγκίνησης από την επαφή μας με τον κόσμο/ανεκτίμητη τελικά «αμοιβή» για το έργο μας. Εμπειρία της «διόγκωσης» του σώματος σου, στην οποία αναγκάζεσαι να λειτουργήσεις σε μια παράσταση θεάτρου Δρόμου, προκειμένου να επιβιώσεις, να μην σε καταπιεί ο περιβάλλων χώρος.
Ένα από τα βασικά ζητήματα που απασχολούν τον ηθοποιό αλλά και τον σκηνοθέτη είναι "το είδος του αποψινού κοινού".
Για παράδειγμα πότε είναι πιο διαθέσιμο να συμμετέχει ενεργειακά, και πότε όχι, στο δρώμενο που εκτυλίσσεται μπροστά του.
Μιλήστε μας για το κοινό του Street Theatre?
Το κοινό στο Θέατρο Δρόμου δεν «ανήκει» σε κάποια κατηγορία, κι αυτό είναι μέρος του συναρπαστικού της εμπειρίας του. Θα δεις άτομα που αγαπούν το θέατρο, αλλά και άτομα που δεν έχουν πάει ποτέ τους στο θέατρο (όπως θα σου εκμυστηρευτούν με ευγνωμοσύνη μετά)- έλληνες , αλλά και άτομα που μιλούν σπαστά, ή και καθόλου, ελληνικά ( όπως, για παράδειγμα, σε μια πολύ συγκινητική παράσταση μας στη πλατεία Βικτωρίας, σε ένα σκηνικό απόλυτης σιωπής , σεβασμού και συγκίνησης από το κοινό μας) - νέοι, ηλικιωμένοι, αλλά και παιδάκια που εκείνη τη στιγμή έτυχε και τα πηγαίνουν βόλτα, και μας βλέπουν μαζί με τους γονείς,ενώ το έργο δεν απευθύνεται καταρχήν σε αυτά (και ακούς τις αστείες και εξυπνες παρατηρήσεις τους). Υπάρχουν οι αγενείς που δεν τους αρκεί απλά να φύγουν , όταν νιώθουν ότι δεν τους αφορά αυτό που βλέπουν, αλλά θέλουν και να φωνάξουν κάτι προσβλητικό. Υπάρχουν αυτοί που καταλαβαίνεις, ότι ήρθαν επειδή ξέρουν για την παράσταση και περιμένουν να αρχίσει, και έχουν και στο Θέατρο Δρόμου τη στάση/νοοτροπία αυτού που επιλέγει να δει μια παράσταση, και το κάνει με αφοσίωση, συγκέντρωση και ησυχία. Και υπάρχουν και αυτοί που αιφνιδιάστηκαν, καθώς δεν περίμεναν να δουνε μια παράσταση στα πλαίσια μιας κατάληψης, αλλά ήταν εξίσου «καλό», με την έννοια του διαθέσιμου, κοινό. Διανοούμενοι που θα επιζητήσουν μετά μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για τον Σαίξπηρ, ή για κάτι που είδαν στη Νέα Υόρκη, και ο εργάτης που δεν ξέρει να γράφει και με μάτια που λάμπουν αφήνεται στο να εκφράσει αυτό που αισθάνθηκε, και ζητά εξηγήσεις, ή σου λέει τις μικρές του αντιρρήσεις. Εχεις τα αδέσποτα σκυλιά, που θέλουν κιαυτά να παίξουν!και δεν μπορείς να παίζεις και να κάνεις ότι δεν τα βλέπεις, πρέπει με κάποιο τρόπο να τα δεχτείς σα μέρος αυτού που κάνεις. Ναι, το κοινό είναι ετερόκλητο στο Θέατρο Δρόμου, και ο περιβάλλων χώρος επίσης διαφοροποιείται από παράσταση σε παράσταση. Και γυρνώντας πίσω, μετά τις παραστάσεις σου, σε όλα αυτά τα «σκηνικά», που έζησες, δεν ξέρεις τι να πρωτοθυμηθείς. Είναι η πώτη φορά που έκανα θέατρο Δρόμου- και βρεθηκα μπροστά σε μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Η πρόκληση μεγάλη, οι δυσκολίες πολλές. Αλλά αξίζει τον κόπο. Και καταλαβαίνεις ότι τελικά δεν αναμετράσαι με τη διαθεσιμότητα του κοινού, αλλά τη δική σου.
Έχετε παίξει Κλυταιμνήστρα. Τι σας έκανε περισσότερο εντύπωση στην ηρωίδα αυτή;
Η συνάντησή μου με την Κλυταιμνήστρα ήταν μια αποκάλυψη για μένα. Το εντυπωσιακό τελικά ήταν το ότι,ενώ έκανε πράξεις σκληρότητας, μπορούσε να δικαιωθεί απόλυτα στις συνειδήσεις μας (αν το πιστεύει και υποστηρίζει και ο ερμηνευτής) καταρχήν ως μάνα, που πληγώθηκε απόλυτα με τη θυσία -δολοφονία;- του παιδιού της. Η Κλυταιμνηστρα υψώνεται σα μια μεγάλου εκτοπίσματος Γυναίκα (απενοχοποιημένη για το δικαιωμά της στον Ερωτα), Μάνα (δε συγχωρεί τη θυσία του παιδιού της στο όνομα όποιου χρέους στην πατρίδα), και βαθειά θρησκευόμενη (συνδιαλεγόμενη επί ίσοις όροις με τους θεούς, αφού έχει καθαρή τη συνείδησή της).Στα μάτια μου είναι το πρόσωπο στην «Ηλέκτρα» το πιο συνειδητοποιημένο από όλα τα άλλα.Απόηχος της μητριαρχικής κοινωνίας φέρει αναπόφευκτα στην (ήδη από την εποχή της αρχαιοελληνικής τραγωδίας) πατριαρχική κοινωνία, τη ρετσινιά της «δολοφόνου», της «κακιάς», η οποία δικαίως δολοφονήθηκε από το παιδί της! Θυσιάζεται όμως αυτή, κατ’εμέ, στο βωμό ένα σωρού συνδρόμων και συμπλεγμάτων της καθωσπρέπει καθεστυικιας τάξης ( βλ.σχέση κόρης με πατέρα, μίσος γιου με μάνα, το αντρικό πρότυπο, που δικαιώνεται σε κάθε επιλογή του, πχ όσο αφορά τα δικαιώματά του στην ερωτική του ζωή, το πιστεύω μας, ότι δικαιώνεται κάθε θυσία και αιματοχυσία στο όνομα της πατρίδας ). Για μένα η Κλυταιμνήστρα είναι μια σύγχρονη στα πιστεύω της γυναίκα- μπροστά από την εποχή της- ή μάλλον μας γυρνά πολύ πίσω από αυτήν, για αυτό και την υπερβαίνει.
Ποια φέρνει μεγαλύτερο ηθικό βάρος, η Κλυταιμνήστρα ή η Γερτρούδη;
Άλλης κλίμακας το (ηθικό) βάρος που φέρνει η Κλυταιμνήστρα- λόγω αντικειμενικών δεδομένων, καταρχήν. Είναι αυτή που επιλέγει να σκοτώσει (μέσω του εραστή της)προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη. Η Γερτρούδη είναι αυτή, που συντροφεύει τον δολοφόνο, τελώντας όμως εν αγνοία του φόνου. Η Γερτρούδη φαντάζει έτσι σχεδόν σα θύμα του πεπρωμένου, που την έριξε στα χέρια του ανήθικου βασιλιά, και η σκηνή του σκληρού προς τη Μάνα Αμλετ, φαντάζει ίσως σαν ένα άδικο ξέσπασμα του γιου στην μάλλον αθώα μάνα, και δεν μπορεί να συγκριθεί με το φόνο της Κλυταιμνήστρας από το γιο της Ορέστη, σαν αντίδραση τουστο φόνο του πατέρα του. Ναι, και οι δύο μάνες αποφάσισαν να ασυνεχίσουν τις ζωές τους σε πείσμα της κοινής γνώμης, και αντίθετα από τις επιθυμίες των γιών τους, αλλά υπάρχει αυτή η τεράστια διαφορά- Η Γερτρούδη δε γνωρίζει το έγκλημα του συντρόφου της , η Κλυταιμνήστρα το προκαλεσε η ίδια μέσω αυτου. Διαφορά, που καθιστά την πρώτη αθώα, αμέτοχη κάποιου ηθικού βάρους, ενώ τη δευτερη συνειδητοποιημένη, δηλαδή ένοχη.
Πολλοί εκτιμούν, ότι ένας θίασος προκειμένου να γεμίσει τις θέσεις ενός θεάτρου, πρέπει το μέγιστο βάρος των προσπαθειών του, να εστιάζεται στη δραστηριότητα των δημοσίων σχέσεων. Συμφωνείτε;
Συγκρίνουν το καλλιτεχνικό στοίχημα της δουλειάς
κι ό,τι αυτό συνεπάγεται, με την φροντίδα της προώθησης του καλλιτεχνικού προίόντος που θα έχει προκύψει;
Είναι δύο διαφορετικές διαδικασίες και λειτουργίες, που αφορούν διαφορετικές στιγμές της ετοιμασίας της θεατρικής παράστασης- με τρομάζει όποια διάθεση σύγκρισης μεταξύ ανόμοιων καταστάσεων. Μια καλή προώθηση του καλλιτεχνικού «προιοντος» δεν μπορεί να καλύψει κενά, ανεπάρκειες καλλιτεχνικές- και μια αίθουσα, που για τους λάθους λόγους είναι γεμάτη, δε με αφορά. Ειμαι, νομίζω, ουσιαστικά φιλόδοξη, άρα δεν μπορώ να δεχτώ καμιά παρηγοριά από μια γεμάτη αίθουσα από θεατές, που έσπευσαν, επειδή έκαναν «καλή δουλειά» τα media, αλλά ήρθαν και είδαν μια χρυσή μετριότητα. Τα πάντα είναι θέμα επιλογών. Επιλέγω να αισθάνομαι καλά με αυτό που κάνω, κι αυτό έχει πολύ δουλειά από πίσω. Το ότι καλούμαι να φροντίσω την προώθηση της δουλειάς μου, έρχεται έτσι σα δικαίωμά μου, αφού έχω σταθεί τίμια στο «ταξίδι» αυτό, ή μάλλον σαν υποχρέωσή μου, αφού από τα «ων ουκ άνευ» στοιχεία του ορισμού της θεατρικής πράξης είναι και αυτό του κοινού. Επικοινωνία το ζητούμενο. Αλλά, ξαναλέω, αυτό αφορά την προώθηση της δουλειάς σου- ποιάς δουλειάς σου; Το βάρος σου λοιπόν, καταρχήν, σε αυτή. Αυτή άλλωστε θα αποτελέσει τελικά την καλύτερη διαφήμιση, που θα εγγυηθεί τη συνέχεια των παραστάσεων σου. Δεν πρέπει να υποτιμάμε το κοινό. Το ότι δεν είναι σε καμιάπερίπτωση ο κανόνας να δικαιώνονται πάντα και μόνο οι καλές δουλειές, δεν πρέπει να μάς κάνει να χάσουμε τον προσανατολισμό μας, τα προσωπικά μας στοιχήματα.
Στο τέλος, άλλωστε, λογοδοτούμε πάντα σε εμάς.
Ας μην το ξεχνάμε αυτό.
Η Τέχνη κάνει τον Άνθρωπο καλύτερο;
Πιστεύω σε αυτό που ονομάζεται δουλειά, και στο ρήμα επιλέγω. Αν έχεις έμπρακτα επιλέξει, ότι σε αφορά η εξέλιξή σου σαν άνθρωπος, τότε, ναι, η Τέχνη είναι ένας δρόμος, που θα σε βοηθήσει να «δεις» καλύτερα, και να αγωνιστείς γι’αυτό, και άρα να γίνεις καλυτερος άνθρωπος, γιατί θα έχεις φτάσει πιο κοντα στην αλήθεια σου – και η αλήθεια δεν είναι ένα ροζ σύννεφο, έχει διάφορα χρώματα, έχει και σκοτάδια. Καλύτερος, με την έννοια του σεμνότερος, με αίσθηση του μεγαλείου, αλλά και του πεπερασμένου της φύσης σου-πιο ευάλωτος, πιο ευαισθητοποιημένος, άρα και πιο ευαίσθητος, άρα και πιο ευφυής, άρα και πιο ευγενής. Αν έχεις, όμως, επιλέξει να ασχοληθείς με την τέχνη, όχι για να ανοίξεις σαν άνθρωπος και να αγωνιστείς , αλλά για να ζητήσεις καταφύγιο σε έναν άμετρο κι όχι γόνιμο εγωισμό, τότε δεν έχεις παρά τις νευρώσεις σου, τώρα απολυτα δικαιωμένες και ενισχυμένες, να καταθέσεις. Τότε δεν δημιουργείς μέσα στην εσωστρέφειά σου, αλλά παγιδεύεσαι και επαναλαμβάνεσαι σε αυτήν.
Τότε δεν αφήνεις χώρο για θεόσταλτες-σημαδικές συναντήσεις, τότε δεν εμπνέεσαι από τη μαγική λέξη ,που λέγεται «αγάπη» και χωρις την οποία δεν μπορείς να δημιουργήσεις και να εξελιχθείς σαν ανθρωπος. Ακούγεται ρομαντικό. Προσωπικά δε χρησιμοποιώ ποτε τη λέξη «ρομαντικό» για κάτι που στερείται αγωνιστικότητας και πάθους.
Tου Νίκου Ζάππα για το Athens Interview, Aθήνα, Απρίλιος 2012
http://www.athensinterview.net/#!stella-mari/cf5s
http://www.athensinterview.net/#!stella-mari/cf5s
==============================================
PocketFlat : Το Διαμέρισμα που σε διδάσκει θέταρο
PocketFlat: Το Διαμέρισμα που σε διδάσκει θέατρο
Πως; Η Στέλλα Μάρη μας εξηγεί την ανάγκη της συνειδητότητας στην εκπαίδευση.
Φωτογραφίες: Μάνος Μεγαλούδης19.09.2014
Tο PocketFlatTheatreLab βρίσκεται σε ένα πρώην διαμέρισμα, που διαμορφώθηκε με μεράκι και αγάπη και βλέπει πάντα σταθερά την πραγματικότητα του ακάλυπτου. Η Στέλλα Μάρη, ηθοποιός, σκηνοθέτιδα αλλά και δημιουργός του θεατρικού εργαστηρίου καλεί όσους ενδιαφέρονται να αγγίξουν και να βουτήξουν στο χώρο του Θεάτρου, να εισέλθουν στην δημιουργική ομάδα του PocketFlat, συναντώντας εκεί και άλλα άτομα που μοιράζονται την ίδια δίψα και το ίδιο πάθος για την υποκριτική.
Πότε ξεκίνησε η λειτουργία της σχολής; Πέρυσι ήταν η χρονιά, που γεννήθηκε το POCKEtFLAT, σαν πρόταση, στοίχημα, όνομα, κάλεσμα, σύμπραξη καλλιτεχνών. Έτσι προέκυψαν και δράσεις, δρώμενα καλλιτεχνικά, κάποια με τους σπουδαστές, κάποια με συνεργασία της ομάδας τους με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Θεάτρου, της οποίας είμαι υπεύθυνη, Minus [two]. Όλα σε σκηνοθεσία μου ή/και δραματουργική σύνθεσή μου, κάποια βασιζόμενα σε κείμενα, που είχαμε δουλέψει κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ενώ όταν είχα την ευκαιρία, συμπεριέλαβα και κινητικούς αυτοσχεδιασμούς ή κείμενα των σπουδαστών των ίδιων. Μετά από αυτή τη χρονιά, που είδαμε ότι όντως λειτούργησαν όλα αυτά, προχωράμε στην «επισημοποίηση» του POCKEtFLAT, με πολλού νέους συνεργάτες και τμήματα σπουδών. Και το κάλεσμα ανοίγει, και ξέρουμε, ότι ήδη υπάρχουμε, άρα η πρόταση έχει ήδη περάσει στο επίπεδο της πράξης και δε μιλάμε πια για προθέσεις, γιατί, όπως λέμε και στην τέχνη, οι προθέσεις του καλλιτέχνη δεν είναι ποτέ αρκετές για να οδηγήσουν σε όποια δικαίωση του αποτελέσματος.
Ποια είναι η κύρια κατεύθυνση των σπουδών; Αν είχα μόνο μια λέξη να χρησιμοποιήσω, θα χρησιμοποιούσα τη λέξη «συνειδητότητα». Και αναφέρομαι, καταρχήν, στο ζωντανό λόγο που δημιουργεί αίσθηση πραγματικής ζωής και δεν τη μιμείται. Και αυτό βέβαια, δεν έχει σχέση με την παρεξηγημένη λέξη, που λέγεται συναίσθημα. Το συναίσθημα δεν μπορεί να εκβιαστεί. Μόνο να προκύψει και για να γίνει αυτό η συνειδητότητα αυτή δεν αφορά μόνο στο λόγο, αλλά και την όποια επιλογή ή /και εκτέλεση σωματικών δράσεων. Επιλέγω λοιπόν ως κύρια κατεύθυνση να μην ξεχωρίσω το δικό μου ή κάποιο άλλο μάθημα, αλλά να δώσω έναν προσανατολισμό, μια γλώσσα τέχνης, η οποία αφορά όλη την ομάδα μας πιστεύω, διαφορετικά δε θα είχαμε επιλέξει να συνεργαστούμε μέσα σε ένα τοπίο, που κάθε άλλο παρά ρόδινο είναι, από πλευράς συνθηκών. Μιλώντας τώρα ειδικότερα για το δικό μου μάθημα, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί από πολλούς ως βασικό, καθώς έχει τον «απελπιστικά» ευρύ τίτλο Υποκριτική , θα μπορούσα να συμπληρώσω καταρχήν για την εμμονική ανάγκη τον προσανατολισμό τεχνικής προκειμένου τα παραπάνω να μη μείνουν απλά προθέσεις, ευγενείς, δε λέω, αλλά αυτό δε με αφορά, όταν μιλάμε για τέχνη, που το ποιητικό υπάρχει, μόνο όταν γίνει σώμα, όταν αποκτήσει υπόσταση, όταν γίνει πραγματικό. Η υποκριτική είναι ίσως η μόνη τέχνη, που άργησε να διεκδικήσει τα εργαλεία της, να απενεχοποιηθεί για το στοιχείο, που λέγεται «κατασκευή», στοιχείο από τα «ων ουκ άνευ» κάθε μορφής τέχνης. Προσωπικά, ας πω λοιπόν, πως δίνω μεγάλη σημασία σε θέματα εκμάθησης τεχνικής στα μαθήματά μου, με αφορμή συγκεκριμένα κείμενα. Και έτσι, και μόνο έτσι, δημιουργούμε χώρο για ποίηση, δηλαδή για αληθινή κατάθεση του ατόμου. Εκεί θέλω να καταλήγουμε πάντα. Όχι τεχνική για την τεχνική, αλλά για να επιτρέπεται η ασφαλής καταβύθιση στην αλήθεια μας. Αν έπρεπε να χρησιμοποιήσω έναν δόκιμο όρο, θα επέλεγα να πω πώς με αφορά ο «ποιητικός ρεαλισμός». Αν έπρεπε να παραπέμψω στο πώς αυτά ανεβαίνουν στη σκηνή μέσω της σκηνοθετικής μου γλώσσας (αφού φέρω και αυτήν την ιδιότητα, την οποία την φέρω αναπόφευκτα και στο τι ζητώ από τους σπουδαστές μου, αφού πρόκειται για την καλλιτεχνική μου γλώσσα), θα μοιραζόμουν μαζί σας, πως έχω καταλήξει πως με ενδιαφέρει ένα «θέατρο της κατασκευής» (φόρμα), που μπορεί με αυτοπεποίθηση να φλερτάρει με το «θέατρο της ψευδαίσθησης», που θέλει καλλιτέχνες και κοινό, να μπορούν με ασφάλεια να παίρνουν πολύ στα σοβαρά αυτό το παιχνίδι, που λέγεται θέατρο. Ναι, η ίδια είμαι πολύ συναισθηματική, έχω ανάγκη τη φόρμα και την τεχνική για να μπορέσω να φιλτράρω και να καταθέσω. Άρα με συνέπεια οδηγώ τους μαθητές μου σε ένα τέτοιο ταξίδι.
Πιο συγκεκριμένα αναφέρετέ μας κάποια μαθήματα που διδάσκετε στο POCKEtFLAT. Πριν αναφερθώ και σε άλλα μαθήματα να πω πως αισθανόμενη την ανάγκη να δώσω ένα τίτλο στο μάθημα μου πέρα από τον τίτλο «Υποκριτική», οδηγήθηκα στη φράση «Μετά τις αυθεντίες- όταν όλα έχουν ειπωθεί(;)», εκφράζοντας την αγωνία μου να μη μένουμε εγκεφαλικά σε ένα υπόβαθρο , που μας κληροδότησαν κάποιοι εμπνευσμένοι θεατράνθρωποι. Το θέατρο είναι τέχνη του ζώντος παρόντος. Δεν έχουμε δικαίωμα να την αντιμετωπίζουμε σαν μουσειακό είδος. Καλούμαστε να κρατάμε ζωντανή αυτή τη σχέση και την αγωνία της για ζωή. Και είτε οδηγηθούμε κατά το ταξίδι μας αυτό σε μια εκ νέου διατύπωση, είτε στην πολύ προσωπική μας γλώσσα και τις προτάσεις της, πρέπει να σχετιζόμαστε πολύ προσωπικά ώστε να μπορούμε να καταθέσουμε το υλικό μας. Προσωπικό το στοίχημα, προσωπική η αφετηρία και η κατάληξη. Ο μόνος τρόπος για να κρατηθεί η τέχνη αυτή ζωντανή και όσοι εμπλέκονται σε αυτή. Ίσως και γι αυτό το λόγο δίνω πολύ γρήγορα αφορμές στους μαθητές μου να σκεφτούν σε κάποιες παρουσιάσεις τους και ως εν δυνάμει σκηνοθέτες και ως συγγραφείς. Με ενδιαφέρει η προσπάθεια λειτουργίας του ηθοποιού να έχει μια εν δυνάμει αφυπνιστική λειτουργία του ατόμου σε περισσότερες οπτικές της θεατρικής πράξης. Να είναι καλλιτέχνης, δηλαδή να τολμά να προτείνει χωρίς να κρύβεται πίσω από έτοιμες διατυπώσεις καταξιωμένων. Ως ένα άλλο τμήμα των σπουδών, αναφέρω την «χώρα» της Αρχαίας Τραγωδίας και τονίζω ότι είμαι πολύ υπερήφανη που μπορούμε και προτείνουμε μια καταβύθιση σε αυτήν με εκλεκτούς, ειδικευμένους συνεργάτες και μάλιστα τόσο από την τεχνική πλευρά της προσέγγισης του Αρχαίου Τραγικού Λόγου και της Προσωδίας, όσο και από τη θεωρητική πλευρά των δομικών στοιχείων της Αρχαίας Τραγωδίας. Στόχος φιλόδοξος, γιατί όλοι οι στόχοι διακατέχονται από ιερή φιλοδοξία και τόλμη, η μαθησιακή και ερευνητική αυτή δουλειά να οδηγήσει σε παραστάσιμο υλικό, όπου θα προσεγγίσω σκηνοθετικά κάποια κείμενα σε συνεργασία με τους συνεργάτες, οι οποίοι θα έχουν δουλέψει για την σχετική εκπαίδευση των σπουδαστών. Ας αναφερθώ ως ένα άλλο ένα μάθημα, τη χοροκίνηση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μάθημα του χοροθεάτρου, ένα μάθημα που συνδυάζει κίνηση και λόγο αλλά και την οργανική σχέση της σκηνικής γέννησης του ενός από το άλλο. Ο συνεργάτης, που το πρότεινε και θα το διεξάγει αυτό, θα οδηγείται κάθε χρόνο σε παράσταση, που θα προκύπτει από τους μαθητές του. Ακόμα, με χαρά ανακοινώνω πως φέτος υπάρχει ένα ακόμα νέο τμήμα- Θεατρικό Εργαστήρι για Παιδιά από 5-10 ετών. Να τονίσω, ότι ο εμψυχωτής δουλεύει σε συχνότητα εργαστηρίου ενώ το μάθημα μπορεί να εμπλουτιστεί με ώρες εικαστικής ενασχόλησης. Επίσης γίνονται μαθήματα ορθοφωνίας και τραγουδιού. Να σημειώσω, πως πέρα από αυτά τα μαθήματα, των οποίων ο προγραμματισμός αφορά μία τουλάχιστον ετήσια βάση, εφόσον το επιθυμεί ο σπουδαστής, έχουν ήδη προγραμματιστεί κάποια εργαστήρια τετραμηνιαίας διάρκειας. Το ένα σχετικά με τη θεατρική διασκευή κειμένου, το άλλο σχετικά με μια συγκριτική προσέγγιση κειμένων της Δύσης, από την πλευρά του ερμηνευτή, με δύο τρόπους.
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σας ενδιαφέρει να καλλιεργήσετε στους σπουδαστές; Την αίσθηση, ότι το να υπηρετείς με σεμνότητα, πίστη, πειθαρχία, υπομονή και αγάπη την τέχνη του θεάτρου, σε οδηγεί σε ένα δρόμο προσωπικής εξέλιξης και αφύπνισης. Όπως έχω ήδη πει, το θέατρο για εμένα είναι «μια ομαδική υπόθεση ατομικών πορειών». Και η σχέση με το Δάσκαλό σου πρέπει να επιτρέπει σε αυτόν να λειτουργεί σαν αγωγός και στον σπουδαστή να εμπνέει για εξερεύνηση του ίδιου του του εαυτού.
Διευκολύνετε τους σπουδαστές σας, ώστε να απορροφηθούν άμεσα από την αγορά εργασίας; Σίγουρα δεν τάζω, ούτε καν υποννοώ πως οι σπουδές τους μαζί μου εγγυώνται την άμεση ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Και αλίμονο αν δεν είσαι διαθέσιμος να ενεργοποιηθείς ο ίδιος στη περαιτέρω πορεία σου. Η Τέχνη δεν είναι δημόσιο, δυστυχώς ή ευτυχώς. Καλείσαι να πιστέψεις στην αγάπη σου και τη δουλειά σου και να παλέψεις γι’αυτά. Αυτό, όσον αφορά μια γενική μου θέση. Ειδικότερα, όμως, οφείλω να πω, για να μη με αδικήσω, πως στην πραγματικότητα προσφέρω πολλά περισσότερα, καθώς η έμπρακτη τάση μου είναι να εντάσσω σπουδαστές μου σε δουλειές της Minus[two], όπου σκηνοθετώ και παίζω η ίδια με άλλους συναδέλφους. Προωθώ και εμπιστεύομαι μαθητές μου και μάλιστα αυτούς περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, καθώς μιλάμε πια την ίδια γλώσσα, μπορούμε να μιλήσουμε, να ονειρευτούμε, να δουλέψουμε μαζί. Και αυτό το κάνω πολύ γρήγορα, με προκαλεί και με εμπνέει καλλιτεχνικά. Για παράδειγμα, πριν δύο περίπου χρόνια στο Βρυσάκι, δέχτηκα μια πρόταση εθελοντικής διδασκαλίας στα πλαίσια του προγράμματος «Αλληλεγγύη» και μετά από 3 μήνες εξεπλάγην κι εγώ με τον εαυτό μου, που σε μια έτοιμη επαγγελματική δουλειά («Post Hamlet ή μετά-Άμλετ»), αποφάσισα να τους εντάξω, δημιουργώντας στο έργο μια νέα ενότητα γι’αυτό. Και ήξερα ότι ο χώρος ήταν το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, ότι ήταν η πρώτη φορά που θα έπαιζα εκεί με την Ομάδα μου, ότι δηλαδή υπήρχαν όλα τα στοιχεία για να το θεωρήσει κανείς αυτό επικίνδυνο. Και το έκανα και άλλαξε η δομή του έργου τελευταία στιγμή και γνώρισε επιτυχία. Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν, θα πω πως με ένα χαρτί «βεβαίωσης σπουδών» μετά από ένα εργαστήρι ή με ένα πτυχίο από μια «Σχολή Αναγνωρισμένη από το Κράτος», δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι θα δράσεις στο χώρο. Αλλά η δική μου καλλιτεχνική και ανθρώπινη ανάγκη είναι να ωθώ τους μαθητές μου σε δράση, να δημιουργώ τις συνθήκες για αυτό, να τους λαμβάνω υπόψιν ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να αλλάζω ολόκληρο το έργο. Φιλοδοξία μου μεγάλη οι μαθητές μου να είναι και οι συνεργάτες μου. Θυμήθηκα ότι πέρυσι, από τα πρώτα πράγματα που είπα στους μαθητές μου ήταν ότι δε θα χρησιμοποιήσω την υπόσχεση παράστασης σαν καρότο για την όποια δέσμευση τους. Και αφού ησύχασα ότι ήταν εδώ για να μάθουν, άρχισα να τους εντάσσω στη μία δουλειά μετά την άλλη. Μια μαθήτρια μου, που είχε αποφοιτήσει ήδη από Σχολή και ήρθε γιατί δουλεύει πράγματα που δεν τα είχε δουλέψει πριν, μου έλεγε με έκπληξη πως δεν είχε ενταχθεί σε καμιά, επαγγελματικών προδιαγραφών δουλειά, μετά την αποφοίτησή της από τη Σχολή. Να μη με αδικώ λοιπόν. Ναι, μετά την αποφοίτησή σου, δεν πρέπει να περιμένεις κανέναν να σε πάρει από το χεράκι, αν δεν το επιθυμήσεις καταρχήν ο ίδιος, αλλά οφείλω να πω πως η ίδια δίνω την ευκαιρία έκθεσης των σπουδαστών ήδη από την περίοδο των σπουδών τους. Γιατί, καταρχήν, έτσι είμαι σαν άνθρωπος, του πολύ, του φιλόδοξου, του δύσκολου, του στοιχήματος, του ολιστικού, με ο,τι ρίσκο αυτό εμπεριέχει. Και αλίμονο αν ξεχάσουμε την «επικινδυνότητα» της εμπλοκής μας στη θεατρική πράξη.
Εσείς προσωπικά, ποια επιχειρήματα θα χρησιμοποιούσατε για να πείσετε έναν νέο άνθρωπο να έρθει στη σχολή σας και να ασχοληθεί με την υποκριτική; Aισθάνομαι, ότι ήδη έχω δώσει έμμεσα ή άμεσα επιχειρήματα με τις παραπάνω απαντήσεις μου, που δείχνουν γιατί πιστεύω στο POCKEtFLAT, άρα γιατί θεωρώ, πως κάποιος άνθρωπος θα είχε σοβαρούς λόγους να έρθει. (Το «νέος άνθρωπος» της ερώτησης σας θα μου επιτρέψετε να σχολιάσω, πως δεν το δέχομαι σαν αναφορά στη συμβατική αναφορά της ηλικίας του άλλου μέσω της αναφοράς του νούμερού της.) Και αυτές οι θέσεις και αναφορές σε απόψεις περί θεάτρου, ανάγκης τεχνικής, φροντίδας προσωπικής αφύπνισης, σεβασμού και ανάδειξης προσωπικού στίγματος, σοβαρότητας, αλλά όχι σοβαροφάνειας, αποδοχής «ρίσκου» έκθεσης, παροχής πολλών δυνατοτήτων σκηνικής έκφρασης και λόγω της έμπρακτης εμπλοκής μου στη σκηνοθεσία, ακόμα, οι αναφορές στα προσιτά δίδακτρα, προέκυψαν νομίζω μέσα από τις απαντήσεις μου στα ειδικότερα θέματα που θίξατε. Απαντώντας όμως τώρα σε ένα τέτοιο άμεσο ερώτημα, θα αισθανόμουν ότι «προσηλυτίζω» και είμαι πολύ περήφανη για να κάνω κάτι τέτοιο. Δίνεις κάποιες πληροφορίες και μετά ο άλλος καλείται να εμπιστευτεί τη διαίσθησή του, απαραίτητη κατά την εμπλοκή σου στην τέχνη. Και η δουλειά σου θα μιλήσει από μόνη της και αυτοί που πρέπει να συναντηθούν, θα συναντηθούν. Δεν είναι μοιρολατρικό. Είναι πίστη στην Αρμονία. Αλλά χρειάζεται δουλειά, για να τη στηρίξεις και να τη διατηρήσεις.
Θεατρικό Εργαστήρι PocketFlat - Stella Mari
διεύθυνση: Πατησίων 299 , Αθήνα
website: stellamari2014.blogspot.gr
facebook: PocketFlat
(www.popaganda.gr)
=============================================================
PocketFlatTheaterLab: «Ζωντανή τέχνη»
===============================================================
(www.popaganda.gr)
=============================================================
PocketFlatTheaterLab: «Ζωντανή τέχνη»
Ένας νέος χώρος εισέρχεται δυναμικά στο εκπαιδευτικό θεατρικό γίγνεσθαι της πόλης. Η Στέλλα Μαρή μας συστήνει το θεατρικό εργαστήρι POCKEtFLAT (PocketFlatTheaterLab ), με προγράμματα για ενήλικες αλλά και παιδιά.
Πώς προέκυψε το θεατρικό εργαστήρι POCKEtFLAT (PocketFlatTheaterLab ); Ποια είναι φιλοσοφία του και πού στεγάζεται; Σε μια φάση, που είχα συνηθίσει να ακούω σε κάθε σκηνοθετική μου δουλειά από συνεργάτες - ηθοποιούς «πρέπει να διδάξεις κάποια στιγμή, έχεις μεταδοτικότητα», ή άλλα παρόμοια, και μετά από την εμπειρία μου εθελοντικής διδασκαλίας στο Βρυσάκι στα πλαίσια του προγράμματος «Αλληλεγγύη», μια συναρπαστική εμπειρία, που είχε συνέχεια, καθώς αποφάσισα να συνεχίσω μετά το πρόγραμμα, να δουλεύω με τους σπουδαστές μου και να τους εντάσσω σε δουλειές μου, βρέθηκα μπροστά στην νέα για μένα πραγματικότητα: ήθελα να διδάσκω σταθερά- δηλαδή, να δηλώσω διαθέσιμη, να γίνω αγωγός κάποιων ανθρώπων , που θα με εμπιστεύονταν για τη μύηση τους στο θέατρο.
Και, μετά, τέθηκε το «που»; Και γρήγορα κατάλαβα, ότι θέλω να είναι στο κέντρο της πόλης, όχι όμως σε κάποιο μοδάτο σημείο, αλλά κάπου, που να μυρίζει καθημερινό άνθρωπο, άνθρωπο της πόλης και της πραγματικής ζωής, που δεν μπορεί να σε ωθεί, να προτείνεις τέχνη, για να κρυφτείς πολυτελώς, αλλά για να ζήσεις κάτω από τις συνθήκες, που έχεις ήδη μπροστά σου- και να ζήσεις διαφορετικά, δηλαδή να είσαι πιο πολύ εσύ, δηλαδή πλέον στη συχνότητα της αφύπνισης , που ελπίζουμε πάντα να σου προσφέρει η τέχνη…
Και, μετά, τέθηκε το «που»; Και γρήγορα κατάλαβα, ότι θέλω να είναι στο κέντρο της πόλης, όχι όμως σε κάποιο μοδάτο σημείο, αλλά κάπου, που να μυρίζει καθημερινό άνθρωπο, άνθρωπο της πόλης και της πραγματικής ζωής, που δεν μπορεί να σε ωθεί, να προτείνεις τέχνη, για να κρυφτείς πολυτελώς, αλλά για να ζήσεις κάτω από τις συνθήκες, που έχεις ήδη μπροστά σου- και να ζήσεις διαφορετικά, δηλαδή να είσαι πιο πολύ εσύ, δηλαδή πλέον στη συχνότητα της αφύπνισης , που ελπίζουμε πάντα να σου προσφέρει η τέχνη…
Και έρχεται, βέβαια, και το θέμα «κρίση» να καταστήσει τις παραπάνω φιλοδοξίες επείγουσες- και απαιτεί από εσένα , που είσαι πια σε αυτή τη συχνότητα, να μπορέσεις να τα παρέχεις αυτά σε πολύ προσιτές τιμές, αν θέλεις να μιλάς για μια τέχνη προσιτή σε όλους… Το διαμέρισμα της οδού Πατησίων φάνηκε αμέσως να μπορεί να απαντά θετικά σε αυτές τις ανάγκες. Βλέποντας σταθερά στον ακάλυπτο, προτείνει, με το μεράκι και την όποια αλλαγή/διαμόρφωση του, μια ανάσα, που λέει όχι στη μιζέρια της καθημερινότητας…
Και το στοίχημα φάνηκε (πέρυσι ) να λειτουργεί. Και γρήγορα ζητούσε και άλλους τομείς, και άλλους συνεργάτες. Και το κάλεσμα δόθηκε. Και οι συναντήσεις φέτος συνεχίστηκαν πιο φιλόδοξα. Και το στοίχημα δεν είναι πια ατομικό, αλλά αφορά όλους τους εμπλεκόμενους- καθώς δήλωσαν έμπρακτα, ότι τους αφορά να δουλέψουν με αυτούς τους όρους. Και, να, το POCKETfLAT και η φιλοσοφία του: επαγγελματικών προδιαγραφών σπουδές, αλλά σε πολύ χαμηλές τιμές. Αποδοχή της κρίσης και της πραγματικότητάς της, αλλά αντίδραση σε αυτήν , με μια «δήλωση» διάθεσης αφύπνισης μέσω της τέχνης…-της τέχνης, που αφορά τον μέσο άνθρωπο, που δεν είναι υπόθεση πολυτέλειας, αλλά τρόπος ζωής.
Και το στοίχημα φάνηκε (πέρυσι ) να λειτουργεί. Και γρήγορα ζητούσε και άλλους τομείς, και άλλους συνεργάτες. Και το κάλεσμα δόθηκε. Και οι συναντήσεις φέτος συνεχίστηκαν πιο φιλόδοξα. Και το στοίχημα δεν είναι πια ατομικό, αλλά αφορά όλους τους εμπλεκόμενους- καθώς δήλωσαν έμπρακτα, ότι τους αφορά να δουλέψουν με αυτούς τους όρους. Και, να, το POCKETfLAT και η φιλοσοφία του: επαγγελματικών προδιαγραφών σπουδές, αλλά σε πολύ χαμηλές τιμές. Αποδοχή της κρίσης και της πραγματικότητάς της, αλλά αντίδραση σε αυτήν , με μια «δήλωση» διάθεσης αφύπνισης μέσω της τέχνης…-της τέχνης, που αφορά τον μέσο άνθρωπο, που δεν είναι υπόθεση πολυτέλειας, αλλά τρόπος ζωής.
Ποιοι διδάσκουν και που κυμαίνονται οι τιμές; Έχω το μάθημα «υποκριτική». Ακούγεται τρομακτικά ευρύς ο τίτλος του μαθήματος! Για να τονίσω τον προβληματισμό μου πάνω στη διδασκαλία , του έδωσα ως συμπληρωματικό τίτλο/διευκρίνιση «Το τέλος των αυθεντιών-όταν όλα έχουν ειπωθεί(: )»- για να δηλώσω, πως, με σεβασμό στους καταξιωμένους ανθρώπους του παρελθόντος, χωρίς να αμφισβητώ την τεράστια κληρονομιά, που μάς άφησαν, και η οποία μάς επιτρέπει τώρα να ψάχνουμε, να ανατρέπουμε, να αναθεωρούμε…, προσέρχομαι σε αυτόν το στίβο, με πλήρη επίγνωση καθήκοντος επαναδιατύπωσης, καταρχήν, προκειμένου να τιμηθεί το ζωντανό τη τέχνης του θεάτρου.
Κατά την προσέγγιση κειμένων της ελληνικής και ξένης δραματουργίας, πέρα από θέματα , που άπτονται της ερμηνείας, άρα , καταρχήν, της τεχνικής, με ενδιαφέρει, πάντα, να δίνω στο σπουδαστή την ευκαιρία να δουλεύει, στις προσεγγίσεις κάποιων κειμένων, και ως εν δυνάμει σκηνοθέτης ή και συγγραφέας- καθώς με ενδιαφέρει μια ολιστική αφύπνιση του σπουδαστή με αφορμή τη θεατρική πράξη, ανάλογα με διάφορες επιμέρους κλίσεις του, τις οποίες μπορεί να μην τις είχε συνειδητοποιήσει και ο ίδιος μέχρι τώρα.. .. Να αναφέρω, πως πάντα με ενδιέφερε και με ενδιαφέρει η άμεση ένταξη των σπουδαστών σε δράσεις της Ομάδας του POCKEtFLAT ή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Minus [two], της οποίας φέρω την ευθύνη. Αυτό σα στοίχημα ενδιαφέρει , βέβαια, και όλους τους συνεργάτες, ειδικά στον τομέα της Αρχαίας Τραγωδίας και του χορού.
Κατά την προσέγγιση κειμένων της ελληνικής και ξένης δραματουργίας, πέρα από θέματα , που άπτονται της ερμηνείας, άρα , καταρχήν, της τεχνικής, με ενδιαφέρει, πάντα, να δίνω στο σπουδαστή την ευκαιρία να δουλεύει, στις προσεγγίσεις κάποιων κειμένων, και ως εν δυνάμει σκηνοθέτης ή και συγγραφέας- καθώς με ενδιαφέρει μια ολιστική αφύπνιση του σπουδαστή με αφορμή τη θεατρική πράξη, ανάλογα με διάφορες επιμέρους κλίσεις του, τις οποίες μπορεί να μην τις είχε συνειδητοποιήσει και ο ίδιος μέχρι τώρα.. .. Να αναφέρω, πως πάντα με ενδιέφερε και με ενδιαφέρει η άμεση ένταξη των σπουδαστών σε δράσεις της Ομάδας του POCKEtFLAT ή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Minus [two], της οποίας φέρω την ευθύνη. Αυτό σα στοίχημα ενδιαφέρει , βέβαια, και όλους τους συνεργάτες, ειδικά στον τομέα της Αρχαίας Τραγωδίας και του χορού.
Όλοι οι συνεργάτες είναι καταξιωμένοι στο χώρο τους επαγγελματίες. Ας αναφέρω, για παράδειγμα, την Πολύμνια Κονδύλη δασκάλα φωνητικής και τραγουδιού (τα τελευταία χρόνια διδάσκει στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών ) και τραγουδίστρια (Jazz μουσικής και όχι μόνο ), το Λέανδρο Πολενάκη, καταξιωμένο ερευνητή, συγγραφέα, κριτικό θεάτρου και δάσκαλο επί μακρόν σε θέματα Ιστορίας θεάτρου, τον Αντρέα Κουτσουρέλη, ηθοποιό και σκηνοθέτη, που η χρόνια έρευνά του πάνω σε κείμενα της Αρχαίας Τραγωδίας, τον έχει οδηγήσει σε συγκεκριμένη τεχνική προσέγγισης εκφοράς του λόγου στην Αρχαία Τραγωδία, διαλογικών και χορικών κειμένων (προσωδία ).
Ας αναφέρω ακόμα το Βαγγέλη Βαφείδη (ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής με πολυετή πείρα ) ο οποίος θα καταπιαστεί με το ειδικότερο θέμα της θεατρικής διασκευής κειμένου, αλλά και με ένα 4μηνο εργαστήρι συγκριτικής προσέγγισης κειμένων της Δύσης μέσω τεχνικών της Δύσης, αλλά και θεάτρου Νο- ενώ, επίσης, και στο χώρο της χοροκίνησης, οι συνεργάτες μου είναι εκλεκτοί, και κάθε τρίμηνο θα εναλλάσσονται, καθώς οι υποχρεώσεις της ομάδας τους τους θέλει συχνά και στο εξωτερικό… Να πω, με υπερηφάνεια, πως από το νέο χρόνο θα ξεκινήσει και το μάθημα χοροθεάτρου, μάθημα, που καταπιάνεται με την οργανική σύνδεση λόγου και σώματος, και δεν το βρίσκεις ως μεμονωμένο στις σχολές θεάτρου.. .
Όσον αφορά στα δίδακτρα, καταφέραμε πραγματικά να μπορέσουμε να προτείνουμε τέχνη για όλους, καθώς τα μαθήματα, που μπορεί να τα πάρει και μεμονωμένα κανείς, είναι 30 ή 35 ευρώ το μήνα, ενώ για το μάθημα της υποκριτικής, που διαρκεί διπλάσιες ώρες, ζητώνται 50 ευρώ. Έτσι, με χαρά βλέπουμε το στοίχημα μας για σπουδές επαγγελματικών προδιαγραφών και προσιτές σε όλους, να υλοποιείται.
Ας αναφέρω ακόμα το Βαγγέλη Βαφείδη (ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής με πολυετή πείρα ) ο οποίος θα καταπιαστεί με το ειδικότερο θέμα της θεατρικής διασκευής κειμένου, αλλά και με ένα 4μηνο εργαστήρι συγκριτικής προσέγγισης κειμένων της Δύσης μέσω τεχνικών της Δύσης, αλλά και θεάτρου Νο- ενώ, επίσης, και στο χώρο της χοροκίνησης, οι συνεργάτες μου είναι εκλεκτοί, και κάθε τρίμηνο θα εναλλάσσονται, καθώς οι υποχρεώσεις της ομάδας τους τους θέλει συχνά και στο εξωτερικό… Να πω, με υπερηφάνεια, πως από το νέο χρόνο θα ξεκινήσει και το μάθημα χοροθεάτρου, μάθημα, που καταπιάνεται με την οργανική σύνδεση λόγου και σώματος, και δεν το βρίσκεις ως μεμονωμένο στις σχολές θεάτρου.. .
Όσον αφορά στα δίδακτρα, καταφέραμε πραγματικά να μπορέσουμε να προτείνουμε τέχνη για όλους, καθώς τα μαθήματα, που μπορεί να τα πάρει και μεμονωμένα κανείς, είναι 30 ή 35 ευρώ το μήνα, ενώ για το μάθημα της υποκριτικής, που διαρκεί διπλάσιες ώρες, ζητώνται 50 ευρώ. Έτσι, με χαρά βλέπουμε το στοίχημα μας για σπουδές επαγγελματικών προδιαγραφών και προσιτές σε όλους, να υλοποιείται.
Υπάρχουν ειδικά προγράμματα για παιδιά; Ποια είναι η φιλοσοφία τους; Κάθε εβδομάδα ο Πέτρος Γρίβας, ειδικός σε θέματα θεατρικού παιχνιδιού για παιδιά, θα συναντά παιδάκια από 5 έως 10 χρονών. Να παρατηρήσω, πως ήδη πολύ γρήγορα, μετά από κάποιες δωρεάν παρουσιάσεις της δουλειάς του, έχει διαμορφωθεί το πρώτο τμήμα, και τώρα διαμορφώνεται το δεύτερο. Να τονίσω, πως τα μαθήματά του είναι καθαρά εργαστηριακής φύσης, και η αφύπνιση του παιδιού κατά την κατασκευή του ήρωα και της ιστορίας του είναι σε όλα τα επίπεδα. Τα δίδακτρα είναι και εδώ εντυπωσιακά χαμηλά, καθώς άλλωστε αυτή είναι η φιλοσοφία του εργαστηρίου.- μια φιλοσοφία, που ενέπνευσε όλους τους συμμετέχοντες στη συνάντηση και δράση τους.
Πώς ορίζετε τη «ζωντανή Τέχνη»; Χρησιμοποιώ την έκφραση «ζωντανή τέχνη» σαν τη μόνη μορφή τέχνης , που με αφορά. Την τέχνη που δεν αρέσκεται σε ακαδημαϊκούς εγκλωβισμούς…, που δεν αντιμετωπίζει το θέατρο, για να γίνω πιο συγκεκριμένη, σα μουσειακού ενδιαφέροντος είδος έκφρασης…, σα θρησκευτικής κουλτούρας προσκύνημα κάποιων καταξιωμένων στο παρελθόν ανθρώπων…
Ζωντανό είναι, λοιπόν, το θέατρο, που δεν σταματά να υπηρετεί το τώρα…, που δεν κρύβεται σε θεωρίες και σίγουρες συνταγές, αλλά ερευνά, προτείνει, ρισκάρει, εκθέτει τους εμπλεκόμενους στην κρίση του κοινού, ειδικού και μη. Μάλλον είναι, τελικά, πλεονασμός η χρήση της λέξης «ζωντανή» μαζί με τη λέξη «τέχνη», καθώς το ζωντανό είναι/ πρέπει να είναι, από τα «ων ουκ άνευ» στοιχεία της τέχνης. Η τέχνη δε χρειάζεται θεμέλια ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης, για να υπάρξει- αν ναι, μόνο για να εμπνευστεί τις προτάσεις της, ακόμα και μετά από σύγκρουση με τα καθιερωμένα ως ορθά στο χώρο. Από τη στιγμή, που η Τέχνη χάσει αυτό το στοίχημα αναμέτρησης με το προσωπικό και το παροντικό, απλά δεν αφορά τη Ζωή, άρα δεν αποτελεί τέχνη.
Ζωντανό είναι, λοιπόν, το θέατρο, που δεν σταματά να υπηρετεί το τώρα…, που δεν κρύβεται σε θεωρίες και σίγουρες συνταγές, αλλά ερευνά, προτείνει, ρισκάρει, εκθέτει τους εμπλεκόμενους στην κρίση του κοινού, ειδικού και μη. Μάλλον είναι, τελικά, πλεονασμός η χρήση της λέξης «ζωντανή» μαζί με τη λέξη «τέχνη», καθώς το ζωντανό είναι/ πρέπει να είναι, από τα «ων ουκ άνευ» στοιχεία της τέχνης. Η τέχνη δε χρειάζεται θεμέλια ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης, για να υπάρξει- αν ναι, μόνο για να εμπνευστεί τις προτάσεις της, ακόμα και μετά από σύγκρουση με τα καθιερωμένα ως ορθά στο χώρο. Από τη στιγμή, που η Τέχνη χάσει αυτό το στοίχημα αναμέτρησης με το προσωπικό και το παροντικό, απλά δεν αφορά τη Ζωή, άρα δεν αποτελεί τέχνη.
Τι είναι για σας το θέατρο; Tο θέατρο για μένα είναι Έρωτας. Μια έλξη, που από ένα σημείο και μετά δεν εξηγείται ορθολογιστικά ή δε σε ενδιαφέρει να την εξηγήσεις έτσι , γιατί αυτή η αίσθηση είναι κάτι που υπερβαίνει κάθε εξήγηση εγκεφαλική… Όταν μιλάμε για κάτι ολιστικό, που σε εμπεριέχει ολόκληρο, ή, έστω, σου ζητά να επηρεαστείς στην ολότητά σου, να αφυπνιστείς και να αλλάξεις, να γίνεις πιο αληθινός, για να έχει νόημα η κατάθεσή σο, τότε δεν σε ησυχάζουν, δε σε λυτρώνουν οι εξηγήσεις, παρά μόνο, και μάλιστα προσωρινά, οι αφυπνισμένες αισθήσεις σου… Είναι ταξίδι… Δε σταματά ποτέ, δε σε εγκαταλείπει ποτέ. Και εγγύηση καμία, για το που θα καταλήξει αυτό το ταξίδι…-γιατί απλά δεν καταλήγει ποτέ- δε πρέπει ποτέ να μπει η τελεία… Έργο εν εξελίξει…. Που σε ωθεί σε συνεχείς υπερβάσεις… άρα και μέσο εξέλιξης εαυτού.., τελικά, τρόπος ζωής.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες στιγμές της προσωπικής σας διαδρομής; Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιες στιγμές στη μέχρι τώρα διαδρομή μου…δε θέλω να είμαι αχάριστη, καθώς όλα με οδήγησαν στο τώρα… Επιλέγω, όμως, να μείνω πολύ κοντά σε αυτό το τώρα- και να μην ξεχωρίσω παραστάσεις, που έχουν να κάνουν με μια «πιασάρικη», ίσως, σκηνή, αλλά να μιλήσω για παραστάσεις, που ήταν τομή στην πορεία μου, για πολύ προσωπικούς λόγους. Θα αναφερθώ, έτσι, στην πρώτη παραγωγή της ομάδας μου, Minus [two], στην παράσταση «Δύο Για την Τραμπάλα» σε σκηνοθεσία του Δασκάλου μου Άκη Δαβή και μετάφραση δική μου [Two For The Seesaw του William Gibson], ο οποίος, Άκης έπαιζε και τον αντρικό πρωταγωνιστικό ρόλο, με εμένα στον γυναικείο (θέατρο «Αλκμήνη», Νοέμβριος 2007- Ιανουάριος 2008 ). Ήμουν στο ξεκίνημα της δράσης της ομάδας μου-ξεκίνημα, που σφραγίστηκε από την πρόωρη, αιφνίδια απώλεια του μέντορα μου εν μέσω παραστάσεων…
Περίπτωση , που πιάνεις τον εαυτό σου, μέσα σε αίσθημα καλλιτεχνικής ορφάνιας, να αναρωτιέται, «να τα εγκαταλείψω όλα ή να συνεχίσω;». Και επιλέγεις να αποφασίσεις το δεύτερο, μόνη, χωρίς καμιά στήριξη από το παρελθόν…Και να, ο δεύτερος σταθμός της πορείας μου, όταν αποφασίζω αμέσως μετά σαν απάντηση στο πένθος και στο παραπάνω ερωτηματικό μου, να προβώ σε μια νέα «ανάγνωση» του έργου και να αφιερώσω την παράσταση στη μνήμη του δασκάλου μου, του πολύ μεγάλου, και σεμνού, αυτού θεατρανθρώπου.
Περίπτωση , που πιάνεις τον εαυτό σου, μέσα σε αίσθημα καλλιτεχνικής ορφάνιας, να αναρωτιέται, «να τα εγκαταλείψω όλα ή να συνεχίσω;». Και επιλέγεις να αποφασίσεις το δεύτερο, μόνη, χωρίς καμιά στήριξη από το παρελθόν…Και να, ο δεύτερος σταθμός της πορείας μου, όταν αποφασίζω αμέσως μετά σαν απάντηση στο πένθος και στο παραπάνω ερωτηματικό μου, να προβώ σε μια νέα «ανάγνωση» του έργου και να αφιερώσω την παράσταση στη μνήμη του δασκάλου μου, του πολύ μεγάλου, και σεμνού, αυτού θεατρανθρώπου.
Ναι, η εμπλοκή μου με τη σκηνοθεσία είχε σαν αφετηρία της τον πόνο, την απώλεια, και την έμπρακτη δήλωση μου, πώς ο μόνος τρόπος να τιμήσεις, όποιον σε έχει εμπνεύσει, είναι να τιμήσεις την αγάπη σου για το χώρο αυτό… Ένας χώρος , που υπάρχει μόνο όταν δρας, προτείνεις, ρισκάρεις..Και ρίσκαρα, καταρχήν, γιατί δεν είχα σκηνοθετήσει ποτέ ξανά…Και οδηγήθηκα σε μια εντελώς νέα ανάγνωση του έργου. Και γράφτηκαν πολύ καλές κριτικές…και άρεσε…και πέρασα καλά, και ήξερα από την αρχή, ότι θα το κάνω ξανά…ότι έχει νόημα για μένα αυτή η διαδικασία, άρα, ότι έχει νόημα και για άλλους (Δυο Για Την Τραμπαλα, Δεκ. 2008- Απρίλιος 2009, θέατρο «Ράγες» ).Και παρατηρούσα να διαμορφώνεται , δουλειά με τη δουλειά, η δική μου καλλιτεχνική γλώσσα , οι εμμονές μου, η ανάγκη να μιλώ και μέσα από τη σκηνοθεσία. ..έργο εν εξελίξει, που δεν κόπασε βέβαια όταν «επισημοποιήθηκε» η ιδιότητα μου ως Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, το αντίθετο , θα έλεγα…
Ας σταθώ σε δύο άλλες δουλειές/εμπειρίες. Πρώτα, στο έργο , που έγραψα και σκηνοθέτησα , “Forever Yoursή π στο τετράγωνο» (πρώτη σαιζόν, θέατρο Ράγες, δεύτερη, studio Κυψέλης, Απρίλης 2010-Ιανουάριος 2011 ). Στέκομαι εδώ, γιατί ήταν η πρώτη φορά που έγραψα ολοκληρωμένο έργο, το οποίο είχε και τη συνθετότητα, ότι περνούσε από το ρεαλισμό στην ποίηση, και συνδιαλεγόταν συγχρόνως οργανικά και με μια γλώσσα video art και graphic design. Ένα δύσκολο στοίχημα, που κέρδισε τις εντυπώσεις …,και μίλησαν (άνθρωποι του χώρου ) για « σκηνοθετική εμπειρία» (ενώ ήταν μόλις η δεύτερη σκηνοθεσία μου! ) σε αυτό το δύσκολο εγχείρημα . Και όσοι το είδαν (του χώρου και μη ) πέρασαν καλά με αυτό το θεατρικό ερωτικό τρίγωνο, που κατάφερε, αν και δύσκολης γλώσσας και φόρμας, να μη σταθεί σε αυτά ως αυτοσκοπό, αλλά να μπορέσει να επικοινωνήσει το θέμα όχι ελιτίστικα- μακριά από ηθικοδιδακτικά συμπεράσματα και «δια ταύτα» της ζωής και της τέχνης…
Στέκομαι, γιατί εδώ συνειδητοποίησα καλύτερα από ποτέ ότι με ενδιαφέρει να ακροβατώ, όπως το εκφράζω, «μεταξύ ενός θεάτρου της κατασκευής και θεάτρου της ψευδαίσθησης»…και αυτό τελικά ,με ενδιαφέρει να υπηρετώ ακόμα. Και κράτησα από αυτήν την εμπειρία, πώς συνταγές επιτυχίας δεν υπάρχουν, άρα, το μόνο , που αξίζει σα στοίχημα, είναι να πιστεύεις στο όραμά σου, όσο δύσκολο και ακατόρθωτο και να φαίνεται…-και τότε έρχονται και οι συναντήσεις, οι χώροι, τα υλικά μέσα…
Ας σταθώ σε δύο άλλες δουλειές/εμπειρίες. Πρώτα, στο έργο , που έγραψα και σκηνοθέτησα , “Forever Yoursή π στο τετράγωνο» (πρώτη σαιζόν, θέατρο Ράγες, δεύτερη, studio Κυψέλης, Απρίλης 2010-Ιανουάριος 2011 ). Στέκομαι εδώ, γιατί ήταν η πρώτη φορά που έγραψα ολοκληρωμένο έργο, το οποίο είχε και τη συνθετότητα, ότι περνούσε από το ρεαλισμό στην ποίηση, και συνδιαλεγόταν συγχρόνως οργανικά και με μια γλώσσα video art και graphic design. Ένα δύσκολο στοίχημα, που κέρδισε τις εντυπώσεις …,και μίλησαν (άνθρωποι του χώρου ) για « σκηνοθετική εμπειρία» (ενώ ήταν μόλις η δεύτερη σκηνοθεσία μου! ) σε αυτό το δύσκολο εγχείρημα . Και όσοι το είδαν (του χώρου και μη ) πέρασαν καλά με αυτό το θεατρικό ερωτικό τρίγωνο, που κατάφερε, αν και δύσκολης γλώσσας και φόρμας, να μη σταθεί σε αυτά ως αυτοσκοπό, αλλά να μπορέσει να επικοινωνήσει το θέμα όχι ελιτίστικα- μακριά από ηθικοδιδακτικά συμπεράσματα και «δια ταύτα» της ζωής και της τέχνης…
Στέκομαι, γιατί εδώ συνειδητοποίησα καλύτερα από ποτέ ότι με ενδιαφέρει να ακροβατώ, όπως το εκφράζω, «μεταξύ ενός θεάτρου της κατασκευής και θεάτρου της ψευδαίσθησης»…και αυτό τελικά ,με ενδιαφέρει να υπηρετώ ακόμα. Και κράτησα από αυτήν την εμπειρία, πώς συνταγές επιτυχίας δεν υπάρχουν, άρα, το μόνο , που αξίζει σα στοίχημα, είναι να πιστεύεις στο όραμά σου, όσο δύσκολο και ακατόρθωτο και να φαίνεται…-και τότε έρχονται και οι συναντήσεις, οι χώροι, τα υλικά μέσα…
Θα σταθώ, ακόμα, και στην εμμονή μου με τον Άμλετ. Ένα ταξίδι , που κράτησε 3 χρόνια, είχε πολλούς σταθμούς – θέατρο δρόμου, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πυξίδα, Φυλακές Θηβών, vacuum centre of performing arts στο Χαλάνδρι…Ένα έργο όντως εν εξελίξει- «Ο Άμλετ Αυτοκτόνησε», « Post Hamlet ή μετά ‘Αμλετ» “Post Hamlet ή μετά Άμλετ, μία νέα εκδοχή», «O Post Hamlet συναντά τη Δύσθυμη Αναγέννηση του Γιώργου Χειμωνά» κ.α. Ταξίδι, έρευνα, ρίσκο ιερού παιχνιδιού με ένα αριστούργημα όπως ο Άμλετ…,ενθουσιασμός και δέος, όταν βλέπεις, πώς το αριστούργημα αυτό δικαιώνει άλλη μια φορά τον τίτλο του κλασσικού, σε μια πολύ εναλλακτική ανάγνωση, ακόμα δηλαδή και όταν το δανειστήκαμε ευγενώς για να μιλήσουμε για το σήμερα με τον δικό μας τρόπο.
Και ξαναγυρνώ σε αυτά που έλεγα, σ την υποχρέωσή μας, να τιμάμε τα όνειρά μας, με όποιο κόστος/φόβο έκθεσης και κριτικής. Το θέατρο δεν είναι μια αστική υπόθεση σαλονιού, ακόμα κι όταν οι αίθουσες του δε στερούνται πολυτέλειας. Ο άνθρωπος πήγαινε και πηγαίνει στο θέατρο για να ταξιδέψει, να αισθανθεί…Κι αυτό το ένιωσα πιο καλά από ποτέ με την εμπειρία των (περίπου σε 30 διαφορετκά σημεία ) παραστάσεων στο δρόμο…με όποια σκληρότητα, απογύμνωση από ασφάλεια «καθωσπρεπισμού» αυτός έχει…Να σημειώσω ότι η παράσταση αυτή έγινε από την ανάγκη αντίδρασης μου/μας στην «κρίση», και έγινε χωρίς να ζητήσουμε οποιοδήποτε αντίτιμο. Και το ταξίδι με τον Άμλετ συνεχίστηκε, ακόμα κι όταν γινόντουσαν κι άλλες δουλειές... Θέλει υπομονή αυτό το εν εξελίξει ταξίδι, που λέγεται θέατρο.
Θεατρικό Εργαστήρι POCKEtFLAT της Στέλλας Μαρή,
Και ξαναγυρνώ σε αυτά που έλεγα, σ την υποχρέωσή μας, να τιμάμε τα όνειρά μας, με όποιο κόστος/φόβο έκθεσης και κριτικής. Το θέατρο δεν είναι μια αστική υπόθεση σαλονιού, ακόμα κι όταν οι αίθουσες του δε στερούνται πολυτέλειας. Ο άνθρωπος πήγαινε και πηγαίνει στο θέατρο για να ταξιδέψει, να αισθανθεί…Κι αυτό το ένιωσα πιο καλά από ποτέ με την εμπειρία των (περίπου σε 30 διαφορετκά σημεία ) παραστάσεων στο δρόμο…με όποια σκληρότητα, απογύμνωση από ασφάλεια «καθωσπρεπισμού» αυτός έχει…Να σημειώσω ότι η παράσταση αυτή έγινε από την ανάγκη αντίδρασης μου/μας στην «κρίση», και έγινε χωρίς να ζητήσουμε οποιοδήποτε αντίτιμο. Και το ταξίδι με τον Άμλετ συνεχίστηκε, ακόμα κι όταν γινόντουσαν κι άλλες δουλειές... Θέλει υπομονή αυτό το εν εξελίξει ταξίδι, που λέγεται θέατρο.
Θεατρικό Εργαστήρι POCKEtFLAT της Στέλλας Μαρή,
Πατησίων 299, πλησίον σταθμού ΗΣΑΠ Αγ. Ελευθέριος,
τηλ.: 213-032.42.65 / 6937382.885,
